Günümüzde özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde monofaze yüklerin çok kullanılması fazlar arasındaki yük dengesinin sağlanmasını da zor hale getirmiştir. Elektronik sayaçlarında yardımıyla, reaktif/aktif oranları artık faz faz değerlendirildiği için, sistem ölçümünün sadece bir fazdan yapıldığı, yüksek başlangıç akımlarında çalışan reaktif güç kontrol röleleri daralan reaktif ceza oranlarını sağlayamamaktadır. Hedef güç faktörünün yeni yönetmelikler ile daraltılması; kompanzasyon sistemlerinde giren reaktif yüklere karşı tepki hızının ve giriş çıkış sayısının artmasına yol açmıştır. Bu nedenle kompanzasyonu yapılacak sistemin karakteristiğine uygun kondansatör seçilmesine dikkat edilmesi gerekmektedir. Fazlar arası yük dengesinin daha iyi olduğu ve yük değişiminin daha az olduğu büyük işletmelerde ise kompanzasyon ihtiyacına uygun ve farklı değerlerde kademeler oluşacak şekilde kondansatörler seçilmelidir. Öte yandan, kullanımı giderek artan klimalar, bilgisayarlar, florasan ve gazlı aydınlatma sistemleri, enerji tasarruflu ampuller nedeniyle, bankalar, alışveriş merkezleri, oteller ve hizmet sektörüne yönelik kuruluşlar gibi işletmelerde kapasitif yükler ağırlıklı olmaya başladığından artık kapasitif kompanzasyon da zorunlu hale gelmektedir.
REAKTİF GÜÇ KONTROL RÖLESİNİN ÖZELLİKLERİ
Makel RG500 serisi reaktif güç kontrol rölesi, üç faz ölçüm sistemine sahiptir. Her fazın akım, gerilim, güç faktörü, frekansı, aktif güçleri, reaktif güçlerini ölçer ve ekranında gösterir. Bilindiği üzere Türkiye’de elektronik sayaca geçildiğinden bu yana reaktif enerji ölçümünde çok köklü değişiklikler olmuştur. Reaktif ölçen elektro-mekanik sayaçlar, endüktif enerjiden kapasitif enerjiyi çıkarır ve kalanı reaktif enerji olarak yazardı. Kapasitif ölçüm yapılmayan işletmelerde sistemde kapasitif enerji büyük ise hiç reaktif yazmazdı. Bu dönemlerde sisteme sabit kapasite takmak, büyük kapasite takmak sorunu kolayca çözmekteydi. Elektronik sayaçlarda ise endüktif enerji ile kapasitif enerji ayrı ayrı ölçülmekte ve ayrı hafızalara kaydedilmektedir. Sabit kondansatör kullanmak, tüketiciyi kapasitif oran aşımından cezaya sürüklemektedir. Ayrıca elektronik sayaçlar, elektro-mekanik sayaçlara göre çok daha hassastır. Harmonik, gerilim düşümü, dengesiz yük, frekans bozulması gibi bozucu etkilerden etkilenmeden ölçüm yapabilmektedir. Elektronik sayaçlar ile gelen bu teknik imkânlar ve elektrik arzındaki sıkıntılar nedeni ile reaktif enerji kullanma oranı düşürülmüş ve ilerleyen yıllarda daha da düşürülmesi planlanmaktadır. 01.01.2008 tarihinden itibaren bağlantı gücü 50 kVA ve üstünde olan aboneler, çektikleri aktif enerji miktarının yüzde 20’sini aşan şekilde endüktif reaktif enerji tüketmeleri veya aktif enerji miktarının yüzde 15’ini aşan şekilde sisteme kapasitif reaktif enerji vermeleri halinde reaktif enerji tüketim bedeli ödemektedirler.
Makel RG520 modeli reaktif güç kontrol rölesi pek çok üstün özelliklerle donatılarak geliştirilmiştir. Makel, 16 bölgede endüktif, 4 bölgede kapasitif kompanzasyon yapabilen yeni, daha düşük akım hassasiyetli RG520 modelini Nisan 2012 itibariyle müşterilerinin hizmetine sunmuştur. Bu amaç için kullanılan standart işlemcilerden en az 10 kat daha hızlı işlem yapabilen DSP (sayısal işaret işleyici) ile gelişmiş kompanzasyon algoritması koşturulmaktadır. Bu sayede Makel röle, reaktif güç oranlarını hedef içinde tutarken her bir kademenin devreye alma ve çıkarılması sayısını ayrı ayrı gözetmekte ve benzerlerine göre çok daha az anahtarlama yaparak kondansatör, kontaktör ve reaktör gibi tüm sistem bileşenlerini maksimum ömürde kullanmaktadır. Gerek fabrika çıkışı ayarları ve gerekse birçok parametreyi otomatik bulup kullanması sayesinde kullanıcıyı yanlış ayar yapma riskinden uzak tutmaktadır. Bununla birlikte devreye alınması ve işletimi sırasında kullanıcı dostu olan RG520, fazladan sahip olduğu dört haneli alfa-nümerik açıklama satırı ile yanlış anlaşılmalara, ekranda anlaşılamaz kodlu gösterimlere, tekrarlanmak zorunda kalınan işlemlere son vermektedir. Hızlı kurulum, kolay kullanım sağlamaktadır. RG520, sahip olduğu RS485 Modbus haberleşme özelliği ile bilgisayara bağlanabilmekte ve ürün ile birlikte ücretsiz gelen analiz programı ile rölenin tüm parametreleri görülüp analiz edilebilmektedir. Haberleşme yeteneği, talep doğrultusunda genişletilebilmekte, rölede herhangi bir değişiklik yapılmadan bağlanacak bir Makel GSM/GPRS modem ile internet üzerinden okunabilmektedir. RG520 reaktif güç kompanzasyon rölesi, sahip olduğu gerçek zaman saati ile enerji, güç ve güç faktör değerlerini zamana bağlı kaydedebilmekte, bağlı olduğu tesisin yük karakteristiğinin kolay analizini ve gerektirdiği kademe güçlerinin rahatça tespit edilebilmesini sağlamaktadır. Öte yandan RG520 üzerindeki geniş silinmez bellek ile enerji ve seçilen diğer 3 ölçüm değerini faz faz 48 gün geriye dönük kayıt yapabilmektedir. Bu değerler, analiz yazılımı ile okunduğunda grafik ortamda değerlendirilir. Röle, aşırı gerilim, düşük gerilim, aşırı akım, oran hatası, harmonik hatası, kompanzasyon hatası, aşırı sıcaklık gibi hataları algılayabilir ve her biri için alarm rölesi çıkışı veya kompanzasyon kontrolü set edilebilir. Fan çıkışı ile istenilen sıcaklıklar arasında fan çalıştırma veya durdurma kontrolü yapılabilir. Böylece kompanzasyon panosunun sıcaklık kontrolü için ayrı bir sıcaklık ölçme sisteminin ihtiyacı ortadan kaldırılmış olmaktadır. Makel, RG520 Reaktif güç kontrol rölesi ürününün yanı sıra, yeni geliştirdiği panelmetre ürünleri ile kompanzasyon ile ilgili ürün portföyünü daha da geliştirmiştir. Panelmetre ürünleri, pek çok rakip ürüne karşı üstün özelliklerinin yanısıra hem pano hem de ray montajı imkânı veren, geniş çalışma aralığına sahip, hafif, tümü trifaze ölçüm yapabilen Voltmetre ve Multimetre ürünlerinden oluşmaktadır.KOMPANZASYONDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Kompanzasyon, önemsenmesi gereken bir konudur. Bilgili ve tecrübeli teknik personel tarafından sürekli takip altında tutulmalıdır. Sistemin kuruluşunda yüklerin eşit dağıtılması, reaktif güç çekecek cihazların belirlenmesi, harmonik üreten cihazlar için önlemler alınması kompanzasyonda önleyici faaliyetler olarak düşünülebilir. Bunlardan sonra sistemin girişinde reaktif röle ile kompanzasyon yapmak hem daha kolay hem de daha az maliyetli olacaktır.
ÜRÜN PORTFÖYÜ VE GRUP ŞİRKETLERİ
Makel Şirketler Grubunun bir üyesi olan Mak-Say, Makel markası altında mesken aboneleri için monofaze, düşük tüketimli işyeri ve ticarethaneler için trifaze ve yüksek tüketimli aboneler için endüstriyel tipte olmak üzere tüm ölçüm tiplerindeki elektronik elektrik sayaçları, 20 kademeli reaktif güç kontrol rölesi, 2012 yılının 2. çeyreğinde piyasaya verilen tamamı 3 fazlı voltmetre, multimetreler den oluşan panelmetreler, uzaktan sayaç okuma ve kontrol sistemlerinde kullanılmak amacıyla Wport GSM/GPRS modem ve %100 web tabanlı Makel USOBİM uzaktan sayaç okuma sistemlerinin üretimini yapmaktadır. Mak-Say AŞ, 200’e yakın personel, elektronik dizgi ve montaj hattı, bilgisayar kontrollü tam otomatik sayaç ayar ve test masası, ERP yazılımı, kendi geliştirdiği üretim takip yazılımı, enjeksiyon ve preshanesi ile yıllık 3 milyon adet üretim kapasitesine sahiptir. Yaklaşık 2 milyon 500 bin TL’lik yatırım ile son teknolojiye sahip elektronik kart dizgi üretim hattı kurulmuş ve üretim esnekliğine yeni bir boyut kazandırılmıştır. Alanında kendisini kanıtlamış Amerikan ve Japon firmalarından temin edilmiş en son teknoloji dizgi ve lehimleme makineleri, ara stok oluşturmadan kesintisiz üretim yapacak şekilde bir otomasyon hattı ile birbirine bağlanmıştır. Dizgi bölümünde saatteki dizme hızı 80 bin komponent olan otomasyon hattı ile el değmeden, hızlı, hassas ve hatasız kart dizgisi yapılmaktadır.
MAKEL AR-GE MERKEZİ
Makel Şirketler Grubu’nun Ar-Ge yatırımları, hız kesmeden devam etmektedir. En büyük ve stratejik yatırımın insana yapılan yatırım olduğuna inanan Makel, Ar-Ge’deki bilgi ve tecrübesini geliştirmekte ve genişletmektedir. Makel 2013 yılı itibariyle Bilim, sanayi ve teknoloji bakanlığı tarafından Ar-Ge merkezi olarak sertifikalandırılmıştır. Makel Ar-Ge merkezi tamamı Türk mühendislerinden oluşan 70 kişilik uzman ve tasarımcı kadrosu ile pazarın beklentilerini ve müşteri talepleri doğrultusunda katma değeri yüksek yaratıcı ürünler tasarlamayı hedefliyor. Makel laboratuarında sayaçların ve kompanzasyon rölelerinin ve diğer pek çok ürünün tüm tip testleri yapılabilmektedir. Yeni tasarımların anında yapılabileceği PCB prototip cihazı, testlerinin yapılabileceği, Ar-Ge amaçlı sayaç ve röle ayar masası, EMI test cihazları ve benzerleri, Makel’e güç ve hız kazandırmaktadır. Tasarımların yazılım, donanım ve testleri üzerinde yapılan detaylı teknik çalışmalar, ürünlerin hatasız, güvenilir ve uzun ömürlü olmasını sağlamaktadır. Teknolojinin takibi, yeniliklerin öğrenilmesi ve adaptasyonu için firma içi ve dışı eğitimler ile personelimizin sürekli gelişmeleri sağlanmaktadır. Makel Şirketler Grubu, TÜBİTAK, üniversiteler gibi kurum ve kuruluşlar ile sürekli iletişim içinde, ortak çalışmalar yapmaktadır. Akademik çevreler ile görüş alışverişleri gerçekleştirilmekte; tasarımlarda bunlardan faydalanılmaktadır. Makel, özellikle üniversite özel sektör işbirliğine inanmakta ve her iki tarafın da birbirinden sayısız faydalar göreceği ortak çalışmalar sürdürmeyi düşünmektedir. Ayrıca; gerek firma olarak ve gerekse Elektrik Mühendisleri Odası, Elektrik Teknisyenleri Odası gibi sivil meslek kuruluşları ile beraber eğitimler düzenleyerek sektörün gelişmesine destek vermektedir.