Y
aşadığımız binalarda çevresel, fiziksel, teknolojik, sosyo-kültürel, fonksiyonel veya estetik değerler ile uyumlu çözümler sunarak, kullanıcıların yapıdan beklentilerini karşılamak adına ele alınan kriterleri “konfor koşulları” başlığı altında ele almak mümkündür. Yapı fiziğinin temel konuları olan; aydınlatma, akustik, renk düzenleme ve güneş denetimi, nem, su, ısı, ses yalıtımı gibi faktörler; iklimsel, işitsel ve görsel konfor başlıkları bütününde incelenmektedir.
ÇALIŞMA ALANININ ÖZELLİKLERİ
Çalışma alanı olarak seçilen konut grubu yakın zaman içinde üretilen ve yüksek gelir grubuna yönelik olarak inşa edilmiş bir toplu konut projesidir. 2006 yılında inşa edilmeye başlanan ve 142 dönüm arazi üzerine kurulu olan konut topluluğunun bünyesinde Türkiye’nin 4. büyük alışveriş merkezi olma özelliğine sahip bir alışveriş merkezi de bulunmaktadır. Proje, Bursa-Mudanya yolunda organize sanayi kavşağında konumlanan, ana yol ekseninde uzanan yatay alışveriş merkezi ve 14 düşey konut bloğu kütlesinden oluşmaktadır.
Ana yola alışveriş merkezi kütlesi ile sırtını dönen ve yapı bloklarının konumlanışı ile iç bahçe oluşturma fikrine dayanan proje, 16 katlı konut blokları, açık yüzme havuzu, kapalı spor salonu, basketbol sahası, tenis kortu, çocuk oyun alanı, yürüme yolları, kapalı otopark ve peyzaj dokusu ile oluşturulmuş bir yaşam merkezidir.
Konut bloklarında stüdyo tipi daireden çatı dublekslerine kadar farklı büyüklüklerde seçenekler bulunmaktadır. Zemin kaplaması olarak blok içi ortak alanlarda yapay taş döşeme kaplaması, konut içi ıslak zeminlerde parlak granit seramik ve yaşama alanlarında lamine parke kullanılmıştır Konut bloklarında düşey sirkülasyon merdiven ve 2 adet asansör ile sağlanmaktadır. Bunun haricinde blok içi koridor alanından ayrılmış bir yangın merdiveni de bulunmaktadır.
ANKET KATILIMCILARINA AİT RAKAMLAR
Anketin uygulandığı konutların %30’u kuzeybatıya, %28’i güneydoğuya, %18’i güneybatıya, %17’si kuzeydoğuya, %7’si ise güneye yönelmiştir. Anket uygulanan kullanıcıların %10’u 1+1 tipi 70 m2 konutlarda, %35’i 2+1 tipi 95 m2 konutlarda, %7’si 3+1 tipi 147 m2 konutlarda, %43’ü 4+1 tipi 181 m2 konutlarda, %5’i ise 5+1 tipi 213 m2 konutlarda yaşamaktadırlar. Kullanıcıların %92’si ev sahibi iken sadece %8’lik bir kısım kiracı konumundadır. Anketin uygulandığı ailelerin %53’ü 2 kişi, %25’i 3 kişi, %22’si 1 kişiden oluşmaktadır.
Ankete katılan kullanıcılara yöneltilen sorular doğrultusunda, kullanıcı profilinin demografik yapısına yönelik bazı veriler elde edilmiştir. Kullanıcıların %58’i erkek, %42’si ise bayandır. Bu kişilerin %70’i serbest meslek alanında hizmet vermekte iken, %23’ü özel bir şirkette çalışmakta, %5’i kamu kuruluşunda ve %2’si ise eğitim sektöründe görev almaktadır. Konut grubu kullanıcılarının eğitim düzeyleri oldukça yüksektir.
VERİLEN CEVAPLAR
Tablo 1’de kullanıcıların bu konut alanını tercih etmelerindeki başlıca sebepler gösterilmektedir. Ankete katılan kullanıcılara konut tiplerini seçerken hangi özelliklere dikkat ettikleri sorulduğunda; %30’u kullanım alanına göre, %28’i konumuna göre, %26’sı tasarımına göre, %16’sı ise aile nüfuslarına göre seçtiklerini belirtmişlerdir. %97’lik kısım konutlarının ihtiyaçlarına cevap verdiği, %3’lük kısım konutlarının ihtiyaçlarını karşılamadığını yönünde görüş bildirmişlerdir.
Konut alanının, şehir içindeki konumunun değerlendirilmesi istendiğinde ankete katılan kullanıcılardan %65’i konumun uygun olduğunu, %23’ü daha manzaralı bir alanda olabileceğini, %5’i daha merkezi bir alanda olabileceğini, %5’i sanayiden uzak bir alanda konumlanabileceğini, %2’si ise daha planlı bir yerleşimde gerçekleştirilebileceği yönünde yorum yapmışlardır. Ankete katılan kişilere sosyal imkânların durumu sorulduğunda, %15’i mevcut durumu yeterli bulurken, %59’u kapalı spor salonu, %26’sı kapalı yüzme havuzu bulunması yönünde görüş bildirmiştir.
Konut grubu genelindeki güvenlik tedbirlerinde ise %50 oranda memnuniyet tespit edilmiştir. Peyzaj düzenlemesi; kullanıcıların %95’i tarafından yeterli bulunmuştur. Ancak bu aşamada var olan eksikliklerin mevcut şartlar altında göz ardı edildiği görülmüştür. Bunun nedeni bölgenin çok yeni bir yaşam alanı olmasıdır. Kullanıcılar ileri ki zamanlarda proje genelinde beklentileri karşılayacak sosyal imkânların ve daha sıkı güvenlik tedbirlerinin yönetim tarafından sunulması gerektiğini belirtmektedirler.
Kullanıcıları imkânları olsaydı, nerede yaşamayı tercih edecekleri sorulduğunda Tablo 2’de verilen yanıtlar elde edilmiştir.
Konutlardaki temiz kat yüksekliğinin döşeme kaplaması üzerinden, betonarme tavan döşemesine kadar ki mesafesi 265 cm.dir. Bu yüksekliğin kullanıcıları tamamını memnun ettiği sonucu ortaya çıkmıştır. Konut grubu genelinde dış duvarlarda gazbeton malzeme tercih edilmiş, 5 cm. kalınlığında poliüretan yalıtım levhaları ile dışarıdan yalıtım yapılmıştır. Cephede betonarme sıva ve üzerine grenli dış cephe boyası tercih edilmiştir. Bu dış duvar yapısı ile kullanıcılar iç mekânda sağlanan iklimsel ve işitsel yalıtım düzeyini %97 oranında yeterli bulduklarını ifade etmişleridir.
Sağlanan işitsel konforun kullanıcı memnuniyetini karşılama durumunu sorgulamak adına yöneltilen sorularda, ankete katılanların %35’i iç mekânda iç mekân kaynaklı gürültü problemi yaşandığı; %15’i ise iç mekânda dış mekân kaynaklı gürültü problemi yaşandığı yönünde görüş bildirmiştir.
Proje genelinde pencere doğrama malzemesi olarak seçilen PVC esaslı ürün, katılımcıların %92’si tarafından uygun bulunurken; %8’lik kısım ahşap doğrama tercih edileceği yönünde yorum getirmiştir. Parapetsiz veya 40 cm parapetli olarak uygulanmış pencere boyutlarının ebatları, kullanıcıların tamamı tarafından uygun bulunmaktadır. İç mekândaki doğal ışık seviyesinin katılımcıların tamamı tarafından yeterli bulunduğu ifade edilmiştir.
Ankete katılan kullanıcılara, konutlarında yapı işçiliğinden kaynaklanan bir sorunla karşılaşıp karşılaşmadıkları sorusu yöneltildiğinde, %92’si böyle bir sorunla karşılaşmadığını, %2’si seramik işçiliğinden, %5’i ise ahşap işçiliğinden yana sorun yaşadığı yönünde görüş bildirmiştir. Kullanıcıların konutlarında yaşadıkları malzeme kaynaklı sorunlar ise; seramik kaynaklı, taharet musluğu akıntısı, duş kabin, gömme rezervuar gibi ıslak mekânlarda karşılaşılan sorunlardır. Kullanıcıların %80’i herhangi bir malzeme sorunu ile karşılaşmamıştır.
Konut sahiplerine, konut bloğu içindeki düşey sirkülasyon imkanlarının yeterliliğini değerlendirmelerine yönelik soru yöneltildiğinde %65’i merdiven ve asansörlerin yeterli ve uygun olduğu, %35’i ise asansör sayısının az olduğu yönünde fikir belirtmiştir.
SONUÇLAR
Çalışmanın amacı olan çok katlı yüksek gelir grubu toplu konutlarında konfor koşullarının değerlendirilmesi kapsamında, seçilen konut alanında yaşayan kullanıcılara yaşadıkları konutlar ile ilgili olumlu ve olumsuz görüşleri sorulduğunda Tablo 3 ve Tablo Grafik 4’de belirtilen noktalara dikkat çekilmiştir.
Konut sahiplerinin normalin üzerinde bedeller ödeyerek sahip olduğu konut yapılarında kaliteli malzeme kullanılmasına rağmen, zaman zaman tasarım, bazen ise uygulama aşamasında eksik kalan noktalar bulunmaktadır. Kullanıcıların çizdikleri genel memnuniyet çerçevesinin haricinde yaşanılan ve çözüm bekleyen bazı problemler mevcuttur.
Sanayi bölgesi yakınında uygulanan projenin konumu çok tartışılmış olsa da kullanıcıların en büyük memnuniyet sebeplerinden biri bir alışveriş merkezi ile aynı yapı grubu içinde bulunuyor olmaktır. Sağlanan ses ve ısı yalıtımı ile gürültü seviyesinin, konut birimi içinde optimum konfor koşullarını sağlamış olduğu tespit edilmiştir. Ancak yapı bloğu içindeki gürültü seviyesinin hala bir sorun olması, projenin sağladığı işitsel konfor adına olumsuz bir özelliktir. Stüdyo tipi daire bulunduran konut gruplarında, bekar ve yeni evli çiftler ile çocuklu ailelerin bir arada yaşaması karşımıza nadiren de olsa, uyumsuzluk problemlerini getirmektedir. Burada kişilerin toplu halde yaşama kurallarına duyduğu saygı ve komşuluk ünitesi içindeki hoşgörü değerleri ön plandayken, tasarım ve uygulayıcıya düşen ise, konut birimlerinin mahremiyetinin sağlanması adına ellerindeki değerleri rasyonel kullanabilmesidir.
Küreselleşme ile tüm dünyayla birlikte ülkemizde de toplumun değişen yaşam koşulları, beraberinde, kullandıkları konuttan ve konut çevresi kalitesinden beklentilerin değişmesini getirmiştir. Bu değişim, konut alanlarının planlanmasında, kullanıcıların yaşam kalitesinin arttırılmasını sağlayacak faktörlere göre planlama yapılmasının gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Kullanıcı profilinin projelendirme safhasından önce tanımlanması, kullanıcı beklentilerinin öngörülmesi, elde edilen değerler doğrultusunda kullanıcı grubunun ihtiyaçlarını karşılayan projelerin sunulması, kullanıcıların konutlarının sağladığı koşullardan memnun olması sonucunu beraberinde getirecektir.
KAYNAKLAR
AKMAN , A.,- İç Mimar Yapı Biyoloğu , İnsan Sağlığı, Sağlıklı Yapı, Yapı Biyolojisi,Yapı 279 Şubat 2005
AMERİGO, M. , ARAGONES, J.I., “A Theoretical and Methodological Approach to the Study of Residential Satisfaction”, Journal of Environmental Psychology, Volume 17, Issue 1, Pages-47-57, 1997
RUSSEL, N., JAMES, III, “Residental Satisfaction of Elderly Tanents in Apartment Housing”, Social Indicators Research, Volume 89, Number 3 / December, 2008, 421-437, 2008
ŞENKAL, F., “Seçilen Yerleşme Alanında Konut Dışı Alanların Düzenlenmesi ve Çevre Estetiği İle İlgili Sorunların İncelendiği Örnek Çalışma”, Tasarım Dergisi, Sayı: 83, Sayfa: 110 – 111, Temmuz – Ağustos 1998.
ŞENKAL, F., “Sağlık Yapılarında Konfor Koşullarının Sağlanması”, Yapı Dergisi, Sayı: 240, Sayfa: 49 –51, Kasım 2001.
ŞENKAL F. ve MIHLAYANLAR E., “Isıl Konfor Üzerine Bir Çalışma”, Yapı ve Yalıtım Teknolojileri Dergisi, Sayı: 35, Sayfa: 56 – 58, Mart – Nisan 2002.
ŞENKAL SEZER, F., “Giydirme Cepheli Binalarda Konfor Koşulları Üzerine Bir Araştırma”, Yapı Dergisi, Sayı: 255, Sayfa: 96 – 99, Şubat 2003.
ŞENKAL SEZER, F., KARAGÖZ, N., “Konutlarda Kullanıcıların Isıl Konfor Koşullarına İlişkin Görüşlerini İçeren Bir Araştırma: Bursa / Ataevler Örneği”, Dizayn Konstrüksiyon Dergisi, Sayı: 225, Sayfa: 84 –87, Eylül 2004.
ŞENKAL SEZER, F., AKANSEL, S., “Villalarda Konfor Koşulları”, İnşaat Dünyası Dergisi, Sayı:305, Eylül 2008/09, Sayfa: 112 – 120, İstanbul
ŞENKAL SEZER, F., “Kentsel Çevre Kalitesindeki Gelişim: Bursa/Ataevler Örneği”, Güney Marmara Mimarlık Dergisi, Sayı:27, Sayfa: 28-29-30, Ekim 2008, Bursa.
ÜLKÜ , S., – GÜLER , H., , “Bitişik Nizamlı Villa Tipi Konutlarda Yapısal Konfor Koşulları Üzerine Bir Araştırma”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 2, 2007
YILMAZ, Z., “Yeni Toplu Konutların Kullanıcı Konforu Açısından Isısal Performanslarının Değerlendirilmesi”, TÜBİTAK, MAG-716, 1988
WEIDMANN S., ve ANDERSON, J., R., “A Conceptual Framework for Residential Satisfaction, Home Environments”, Altman, I., Werner, C., Plenum Press, 153-178, 1985
YÜKSEL , N., “Günümüz Kamu Kuruluşlarında Yapısal Konfor Koşullarının Tespit Edilmesine Yönelik Bir Çalışma”, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, 2005