İNŞAAT DÜNYASI DERGİSİ Mart-Nisan 2024 sayısında “Özel Dosya” bölümünde “Deprem Performansı Yüksek Yapılar ve Güçlendirme Teknikleri” konusunu masaya yatırdı. Dosya çerçevesinde sorularımızı yanıtlayan FAGO Sismik İzolasyon Genel Müdürü Banu Aydın, “Kurşun çekirdekli, doğal, yüksek sönümlü kauçuk izolatörler yanında, sürtünmeli sarkaç tip izolatörler, BRB, viskoz damper gibi ilave sönümleyiciler ve tamamlayıcı ürünler üreten FAGO Sismik İzolasyon; yapılarda deprem gibi afetlerin yıkıcı etkilerini minimum seviyeye indiriyor. FAGO Sismik İzolasyon tüm yapı türleri için optimum çözüm sunabilecek zengin ürün portföyüne de sahiptir” dedi.
FAGO Sismik İzolasyon’un kuruluş ve faaliyet alanlarından kısaca bahseder misiniz?
FAGO Sismik İzolasyon, “Herkesin Kolaylıkla Ulaşabileceği Sürdürülebilir Yaşam Alanları Yaratmak” misyonu ve “Afet Yönetiminde Entegre Çözüm Sağlayarak Fark Yaratan Global Firma Olmak” vizyonu ile kurulmuştur. FAGO grubu (Türkiye), Zhejiang Earthquake Technology (Çin) ve Akira GmbH (Alman) firmalarının ortaklığı ile kurulan FAGO Sismik İzolasyon’un stratejik planları kapsamında yenilikçi deprem teknolojisi ve bilgi birikimi transferi gerçekleştirilmiş ve bu transfer önemli bir yatırım kararı ile birleştirilmiştir.
Firmamız tarafından sunulan entegre hizmetler, “taban yalıtımlı yapı tasarımı”, “projeye özel sismik izolatör üretimi”, “izolatörlerin montajı”, “proje süpervizörlüğü”, “yapı sağlığı izleme sistemi uygulaması” ile “satış sonrası periyodik hizmetler” şeklindedir. FAGO Sismik İzolasyon tesislerinde kurşun çekirdekli, doğal, yüksek sönümlü kauçuk izolatörler yanında, sürtünmeli sarkaç tip izolatörler, BRB, viskoz damper gibi ilave sönümleyiciler ve tamamlayıcı ürünler üretilmektedir.
Çin’de bulunan tesislerine ilaveten Velimeşe, Çorlu Tekirdağ’da Türkiye fabrikasını kuran FAGO Sismik İzolasyon, deprem gibi afetlerin yıkıcı etkilerini minimum seviyeye indirmek ve konfor sunmak amacıyla hizmet sağlamaktadır.
TÜRKİYE’DE 100 YATAK ÜZERİ HASTANELERDE SİSMİK İZOLATÖR ZORUNLULUĞU ÖNEMLİ BİR HAMLE
6 Şubat Kahramanmaraş depremleri sonrası inşaat projelerinde izolatör sistemlerine ilgi nasıl oldu? Soruya kentsel dönüşüm ve yapısal güçlendirme çerçevesinde cevap verir misiniz?
Bu sorunuzu öncelikle dünyanın deprem riski yüksek ülkelerinde sismik izolatörlü yapıların gelişimi hakkında bilgi vererek yanıtlamak isterim. Örneğin Japonya’da 1995 Kobe (M 7.2) depreminden önce ülkede oldukça az sayıdaki sismik izolatörlü yapıların Kobe ve izleyen 2011 Tohoku (M 9.0) afetleri sonrasındaki artış hızı etkileyicidir. Öte yandan, Çin’de 2008 Sichuan (M 7.9) depremi sonrasında artan izolatörlü yapı sayısı da benzer şekilde yorumlanabilir.
Ülkemizde 2011 Van (M 7.1) depremini takiben, deprem bölgelerinde inşa edilecek 100 yatak üzeri hastanelerin sismik izolatörlü olarak tasarlanmasının zorunlu hale gelmesi önemli bir hamledir. 6 Şubat depremi ülkemiz için çok acı sonuçlar doğuran büyük bir afettir. Geçmiş dönemlerle karşılaştırıldığında, deprem sonrası sürdürülebilirliğin önemine dair farkındalığın arttığını gözlemliyoruz. Sismik izolatörlerin deprem sonrası sürdürülebilir yapıların tasarlanması için önemli bir araç olduğu artık biliniyor. Gerek inşaat sektörü profesyonelleri gerekse vatandaşlarımız bilgi sahibi olmak veya projeleri özelinde sorgulamak amacıyla bize danışmaktadır.
KENTSEL DÖNÜŞÜMDE SİSMİK İZOLATÖRLÜ YAPI KONUSU GELİŞMEYE AÇIK VE İLGİ GEREKTİREN BİR MEVZU
Kentsel dönüşüm Türkiye’miz için çok önemli ve oldukça gecikmeli başlayan bir süreçtir. Amacına uygun bir kentsel dönüşüm projesinden bahsedersek, planlı çalışmalar yapılması zaruri olup, yapıların izolatörlü olmaya adaylıkları dikkatli bir şekilde değerlendirilmelidir. Gözlemlerimize istinaden, bölgesel ve titiz yürütülen bazı çalışmaların olduğunu tespit etmekteyiz. Bizimle temasa geçen tüm proje sahipleri ile mimari ve yapısal özellikleri açısından binalarının izolatörlü olarak tasarlanması konusundaki değerlendirmelerimizi paylaşıyor, katkı sağlıyoruz. Ancak, kentsel dönüşümde sismik izolatörlü yapı konusunun gelişmeye çok açık ve ilgi gerektiren bir mevzu olduğunu belirtmem gerekir.
Güçlendirme projeleri açısından sismik izolatörlere dair değerlendirmem ise; izolatör ile güçlendirme konusuna FAGO olarak şu aşamada mesafeli bir duruşumuz olduğudur. Ancak, ileri dönemlerde Çin’deki güçlendirme projelerindeki muhtelif tecrübe ve uygulamalarımızı Türkiye’ye uyarlamaya başlayacağımızı ifade edebilirim.
FAGO HEM KAUÇUK HEM DE ÇELİK İZOLATÖRLER ÜRETMEKTEDİR
FAGO Sismik İzolasyon’un deprem performansı yüksek yapılarda kullanılan ürünleri (izolatör sistemleri) hakkında bilgi verir misiniz? Çelik ve kauçuk izolatörlerin özelliklerini kısaca karşılaştırır mısınız?
Açıkçası FAGO Sismik İzolasyon olarak tek başına bir ürün grubu değil, bir hizmet bütünü sunmaktayız. Bu hizmet bütünü, deprem mühendisliği aşaması ile başlayan ve yapının ve sismik izolatörün tasarımı ile gelişen, uluslararası akredite bağımsız laboratuvarlarda gerçekleşen testlerle uygunluğu onaylanan, sahada izolatörlerin montajı ve yıllar içinde gerçekleşecek periyodik kontroller ile süregelen çok disiplinli bir kapsama sahiptir.
Konuya, sismik izolatörler özelinde bakarsak, bildiğiniz gibi sismik izolatörlerin üretiminde kullanılan malzemeler kauçuk veya çelik esaslı olabilmektedir. FAGO Sismik İzolasyon, hem Kauçuk Esaslı (LRB, LNR, HDR), hem de Sürtünmeli Sarkaç Tip (FPS) izolatörler üretmektedir.
Kauçuk ve çelik tip ürün özelliklerini karşılaştırmaktansa, yapı gereksinimine verdiğimiz önemi aktarmak isterim. Bu bağlamda, taban yalıtımlı bir projede kullanılacak izolatör tipinin belirlenmesinde, yapı özellikleri, zemin koşulları, bölgenin depremselliği ve izolatörden beklenen taban kesme kuvveti gibi kriterler dikkate alınmaktadır. FAGO Sismik izolasyon, tüm yapı türleri için optimum çözüm sunabilecek şekilde zengin bir ürün portföyüne sahip olup, proje ihtiyacına dönük ideal ürün ile müşterilerimize katkı sağlamaktadır.
“İKİNCİ NESİL” YÜKSEK PERFORMANSLI KAUÇUK TİP İZOLATÖRLER
İlaveten, deprem teknolojisi transferi sağladığımız ortağımız Zhejiang Earthquake Technology firmasının “İkinci Nesil” olarak tanımlanan “Yüksek Performanslı Kauçuk Tip” izolatörlerinden bu vesile ile bahsetmek isterim. Geleneksel birinci nesil kauçuk ürünlere nazaran, bağımsız ve aktedite laboratuvar testleriyle kanıtlanmış %450 deplasman kapasitesi, 4 MPa çekme dayanımı, 100 yıl ürün ömrü ve standart ötesi zorlu hava koşullarına dayanım gibi fark yaratan özellikleri bulunan “İkinci Nesil” Kauçuk tip izolatörlerimiz ürün optimizasyonu anlamında kullanıcılara büyük katkı sağlamak üzere geliştirilmiştir. Amacımız, izolatörlerin ülkemizde kolaylıkla ulaşılabilen ürünler haline gelmesi için ilgili standartların geliştirilmesine katkı sağlamaktır.
FAGO YAPISAL GÜÇLENDİRMEDE DE YENİLİKÇİ DEPREM TEKNOLOJİLERİNE SAHİP
FAGO Sismik İzolasyon’un sismik izolatörler dışında yapısal güçlendirmede kullanılan ürünleri var mı? Bilgi verir misiniz?
Yapısal güçlendirmede kullanılan yenilikçi deprem teknolojilerinden viskoz damper, sürtünmeli damper, metal damper, rüzgar damperi ve burkulması önlenmiş çapraz gibi ilave sönümleyiciler de üretmekteyiz.
İlaveten, izolatörlü yapıların deprem anındaki davranışını tespit etmeyi sağlayan Yeni Nesil İzleme Sistemleri (Yapı Sağlığı İzleme Cihazları), Çekme Önleyici Elemanlar (Anti-Tension), Sismik Boşluk Kapama Elemanları, Yangın Koruma Kılıfı gibi özel çözümlerimiz de mevcuttur.
Burada Anti-Tension olarak tanımladığımız Çekme Önleyici Eleman ürünümüzden biraz daha bahsetmek isterim. Her ne kadar bir güçlendirme elemanı olmasa da özellikle Uzakdoğu’da sıklıkla gördüğümüz yüksek yapılarda kullanılan sismik izolatör örneklerini ülkemize taşıma noktasında bir gücümüz Anti-Tension ürünümüzdür. Bu ürüne dair bir bildirimiz 6-10 Kasım 2023 tarihlerinde Antalya’da gerçekleşen 7. Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı’nda (7ICEES) sunulmuştur. Türkiye’miz için değer yaratmaya devam edeceğiz.
FAGO Sismik İzolasyon’un 2024 yılı için planları ne şekildedir?
FAGO Sismik İzolasyon olarak “FAGO COMFORT” markası altında kendi projelerimizi geliştirmeye başlıyoruz. “Deprem Sonrası Sürdürülebilir İzolatörlü Yapılar” olarak geliştirilecek projelerimizle Türkiye’mize güven, konfor ve sürdürülebilirlik sunacağımız için mutluyuz.