Yeşil Bina Sertifikası Nedir? Sağladığı Avantajlar Nelerdir?

Yaşanan iklim krizi ve kaynakların tükenmesi inşaat sektöründe daha bilinçli adımların atılmasını sağlıyor. Bu noktada yeşil bina sertifikası en etkili adımlar arasında yer almaktadır. Bir binanın sadece estetik değil, aynı zamanda çevreye duyarlı ve enerji verimliliği açısından da yüksek standartlara sahip olacak şekilde inşa edilmesini teşvik eder. Bu sertifikalar sayesinde gelecek nesillere sürdürülebilir bir yaşam mirası bırakılabilir. Bu makalede, yeşil bina sertifikalarının önemi, sağladığı avantajlar ve en yaygın sertifikalar gibi önemli detayları ele alacağız.

Yayına Hazırlayan: Vasfiye Coşkun

Yeşil Bina Nedir?

Doğal kaynakların hızla tükenmesi ve artan enerji ihtiyacı sürdürülebilir yapı ihtiyacını artırmıştır. Bu ihtiyaç sonucunda yeşil bina kavramı ortaya çıkmıştır. Yeşil bina kavramı, geleneksel yapı anlayışını değiştirerek yapı sürecinin her aşamasında çevresel etkiyi minimize etmeyi hedefler. Bu kavrama göre yapının inşaat, bakım, yenileme ve yıkım süreçleri boyunca doğal kaynak kullanımını azaltılır ve karbon salınımını sınırlayan yaklaşım benimsenir.

Yeşil binalar güneş panelleri, yağmur suyu toplama sistemleri ve iyi yalıtım gibi enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerle donatılır. Bunun yanı sıra geri dönüştürülmüş ve çevreye zarar vermeyen malzemeler de kullanılır. Bu durum küresel sürdürülebilirlik hedeflerine ve enerji maliyetlerini düşürmeye katkıda bulunur.

Yeşil Bina Sertifikası Nedir ve Neden Önemlidir?

Yeşil bina sertifikası, bir yapının sürdürülebilirlik ve çevre dostu kriterlerini karşıladığını gösteren bir belgedir. Bu değerlendirme bağımsız bir süreç sonucunda verilir. Bu değerlendirmede enerji tüketimi, su kullanımı, malzeme seçimi, atık yönetimi gibi kriterlerin sağlanması sonucu başarının resmi bir kanıtıdır. Peki, bir yapının yeşil sertifikasına sahip olması neden önemlidir?

Bu sertifikayı almak binanın çevresel etkisi olduğunu değil, bunun sistemli olarak azalttığını gösteren bir kanıtıdır. Bu durum yapının pazar değerini ve itibarını artırır. Sertifikalı binalar yatırımcılar, kiracılar ve kullanıcılar gözünde marka algısını güçlendirir. Bu durumun hem kiralama hem de satış süreçlerine olumlu etkileri vardır.

Öte yandan, yapı inşasında ısı yalıtımı ve temiz hava kalitesi gibi çevre dostu ve sürdürülebilir teknolojiler kullanılması kullanıcıların refahını somut olarak artırıyor.

En Yaygın Yeşil Bina Sertifikaları Nelerdir?

Dünya genelinde birçok yeşil bina sertifikası vardır. Bunlar arasında en yaygınları şu şekildedir:

1. LEED (Leadership in Energy and Environmental Design)

ABD Yeşil Bina Konseyi olan USGBC tarafından geliştirilen LEED sertifikası Enerji ve Çevresel Tasarımda Liderlik anlamına gelmektedir. Dünya genelinde en yaygın kullanılan sertifikadır. Bu sertifika kapsamında yapılar su ve enerji verimliliği, iç mekan hava kalitesi, malzeme seçimi, inovasyon ve bölgesel öncelikler gibi 9 kategori üzerinden puanlanmaktadır. Yapılan puanlamaya göre yapıya Sertifikalı, Gümüş, Altın ve Platin seviyeleri verilir.

2. BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method)

Birleşik Krallık merkezli ola bu sertifika ilk olarak 1990 yılında Bina Araştırma Kuruluşu tarafından verilmiştir. Avrupa’da en yaygın ve esnek yeşil bina standardı arasındadır. Değerlendirme kriterleri arasında enerji, su yönetimi, atık, kirlilik, ekoloji, ulaşım veya iç ortam kalitesi gibi 10 kategori değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda yapılar puanlarına göre Pass, Good, Very Good, Excellent ve Outstanding olarak seviyelendirilir.

3. WELL Sertifikası

IWBI tarafından geliştirilen WELL Standart Building Sertifikası insan sağlığını artırmayı amaçlayan bir sertifikadır. Bina sakinlerinin konforunu belirten önemli bir sertifikadır. Bu sertifika iç mekan hava, su kalitesi, beslenme, ışık, konfor, akustik, malzemeler ve kullanıcı refahı gibi kategoriler ölçülür. Bu ölçümler sonucunda Gümüş, Altın ve Platin sertifikası verilir.

4. DGNB

Almanya merkezli olan bu sistem ekolojik, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliği amaçlamaktadır. Yaşam döngüsü maliyetlerini de dikkate alan DGNB bilimsel bir sertifikadır.

Yeşil Bina Sertifikası Nasıl Alınır?

Yeşil bina sertifikası almak sürdürülebilirlik kriterlerinin sistematik bir şekilde karşılanmasını gerektiren çok aşamalı bir süreçtir. Her sertifikasyon için bu aşamalar değişiklik gösterebilir ancak genelde aşamalar şu şekildedir:

1. Sistem Seçimi: İlk olarak, projenin kullanım tipi ve yapının koşullarına uygun bir sistem seçilir. Ardından mevcut bina, iç mekan veya mahalle gibi kategorisi belirlenir.
2. Ön Değerlendirme: Başvurudan sonra sertifika sistemindeki önkoşul ve krediler doğrultusunda hedef puanlama belirlenir. Daha sonra yapıların başvurulan sertifikaların değerlendirme kriterine uygun olması için plan oluşturulur.
3. Başvuru Süreci: Başvurulmak istenen programın resmi platformlarına kayıt yapılarak başvuru aşaması başlatılır. Bu aşamada, proje belgeleri, çizimler, hesaplama ve uygulama raporları hazırlanarak teslim edilir.
4. Denetim Süreci: Bazı sertifikasyon kuruluşları saha ziyaretleri yaparak yapının proje uygunluğunu denetler.
5. Değerlendirme Süreci: Değerlendirme komitesi teslim edilen belgeler, saha raporları ve yapılan değerlendirmelere göre bir puan verilir. Bu puanlara göre yapılar seviyelere ayrılır.
6. Sertifika Süreci: Eğer sertifikasyon süreci başarı ile sonuçlanır ise ilgili kuruluş tarafından resmi sertifika verilir. Ancak bazı sertifikaların ilerleyen zamanda yenilenmesi gerekir.

Yeşil Bina Sertifikasının Sağladığı Avantajlar

• Sertifikalı yapılar, kiralama ve satış süreçlerinde %6-21 arasında kazanç elde edilmesini sağlar.
• Sertifika gerekliliklerine uyum sağlamasından dolayı enerji ve su tüketiminde önemli tasarruf sağlar.
• Elektrik, ısıtma ve soğutma giderlerinin azaltılmasını sağlar.
• Birçok ülkede ve bölgede sürdürülebilir bina standartlarına uyum zorunludur. Yeşil bina sertifikası düzenlemelere uyumu kolaylaştırır.
• Devletin veya yerel yönetimlerin finansal teşviklerinden yararlanabilir veya vergi indirimleri sağlanabilir.
• Sertifikalı yapılar yatırımcıların ve kullanıcıların gözünde kurumsal bir itibar çizer. Bu da daha fazla tercih edilmesi demektir.

Yeşil Sertifikalar Zorunluluk Mu, Tercih Mi?

Dünya genelinde LEED, BREEAM veya WELL gibi uluslararası yeşil bina sertifikaları gönüllü sistemlere dayalıdır. Bu sistemler üçüncü parti doğrulamasıyla çalıştığı için birçok özel sektör projesi prestij ve sürdürülebilirlik stratejisi doğrultusunda seçmektedir.

Ancak, Türkiye’de yapılan yeni düzenleme kapsamında artık kamu binalarında YeS-TR yeşil bina sertifikası zorunlu olacaktır. T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yeni yönetmeliğine göre 1 Ocak 2026 tarihinden sonra inşa edilen ve toplam inşaat alanı 10 bin metrekareyi geçen yeni kamu binaları Türkiye’nin ulusal sertifikasyon sistemi olan YeS-TR sertifikasına sahip olmak zorundadır.

Türkiye’deki Yeşil Bina Sertifika Sistemi

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı öncülüğünde geliştirilen tam açılımı Binalar ve Yerleşmeler için Ulusal Yeşil Sertifika sistemi olan YeS-TR, Türkiye’ye özgü bir sistemdir. 2019 yılında altyapısı oluşturulan bu sistem 2021 yılından itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Bina sürdürülebilirliğini değerlendiren bu sistem çeşitli modüllerden oluşur. Bunlar:

• Bütünleşik Bina Tasarımı, Yapımı ve Yönetimi (BBT)
• İç Mekan Kalitesi (İOK)
• Enerji Verimliliği ve Kullanımı (EKV)
• Su ve Atık Yönetimi (SAY)
• Yapı Malzeme ve Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (YMD)
• İnovasyon Bina (İNO)

Yeni ve mevcut tüm binaların başvurabileceği bu sistemde YeS-TR dereceleri kazanılan toplam krediye göre belirlenir ve her modülden en fazla 100 kredi alınabilir. 4 aşamalı sertifikasyon süreci ile yerel mevzuata uyumludur ve devlet tarafından tanınır.

Yeşil Bina Sertifikaları Hakkında Merak Edilenler

Yeşil bina sertifikası nereden alınır?

Yeşil bina sertifikası ulusal ve uluslararası standartlara sahip olan bağımsız kuruluşlar tarafından verilmektedir.

Mevcut binalar da yeşil bina sertifikası alabilir mi?

Evet, çeşitli sertifika sistemleri yeni inşa edilmemiş mevcut binaların da başvurabilmesine olanak sağlar. Bazı iyileştirme çalışmaları ve performans analizi yapılarak mevcut binaların sertifika alması sağlanabilir.

Sertifika süresi ne kadardır? Sürekli mi geçerlidir?

Çoğu yeşil bina sertifikası sürekli geçerli değildir. Örneğin, LEED veya BREEAM gibi sertifikalar için genellikle düzenli güncellemeler ve performans takibi gereklidir. Buna göre, sertifika alındıktan 3 ila 5 yıl sonra yeniden sertifikalandırma gerekebilir.

Yeşil sertifika hangi kuruluş tarafından verilir?

Yeşil bina sertifikaları, sistemine göre farklı kuruluşlar tarafından verilir. Hangi kuruluşa başvuru yaptıysanız sertifikanızı o kuruluştan almalısınız.