Bursa Uludağ Üniversitesi: Keles Meslek Yüksekokulu Ek Eğitim Binası Tasarımı

Doç. Dr. Arzu Ispalar Çahantimur, Doç. Dr. Rengin Beceren Öztürk, Dr. Gözde Kırlı Özer
Bursa Uludağ Üniversitesi Mimarlık Fakültesi

Bilimsel ve mesleki bilgi birikimi ile tercih edilen bireyler yetiştirmek, nitelikli ve özgün bilgi üretmek, ürettiği bilgi sayesinde tüm sektörlerle işbirliği yaparak kalkınmaya katkı sağlamak misyonu ile yarım yüzyıla yakın bir süredir eğitim/öğretim vermekte olan Bursa Uludağ Üniversitesi bu misyonu 4 enstitü, 15 fakülte, 3 yüksekokul ve 15 meslek yüksekokulu ile sürdürmektedir. Bursa’nın farklı ilçelerinde faaliyet göstermekte olan meslek yüksekokulları eğitim ve öğretim misyonlarının yanısıra öğrencileriyle bu ilçelerdeki yaşama da renk katmaktadırlar. 2002 yılında kurulan Keles Meslek Yüksekokulu, İşletme Yönetimi, Bilgisayar Programcılığı, Bankacılık ve Sigortacılık, Gıda Teknolojisi olmak üzere dört farklı program kapsamında 651 öğrenciyle eğitimine devam etmektedir (URL 1).

Keles, Uludağ’ın güneybatı yamaçlarında yer alan, Bursa’nın yüksek rakımlı ilçelerinden biridir(şekil 1). 42 mahallenin bağlı olduğu bir belediye yönetimindeki ilçede 2020 verilerine göre 12.355 kişi yaşamaktadır (URL 2). Bulunduğu konumun sunduğu eşsiz doğa, kaliteli hava ve bitki örtüsüyle birlikte tarihi değerleriyle Bursa’nın önemli eko-turizm ve kültür turizmi duraklarından biri olmaya aday olan Keles’te bir yüksek eğitim kurumunun varlığı ilçeye değer katmaktadır.

Bursa Uludağ Üniversitesi Keles Meslek Yüksek Okulunun mevcut binaları zaman içinde kapasite açısından yetersiz kaldığı için mevcut eğitim binasına ek olarak yeni bir eğitim-öğretim binasına ihtiyaç duyulmuştur. Yüksekokul yönetimi tarafından belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda tasarlanan binanın Mimari Avan Proje ve Uygulama Projeleri Bursa Uludağ Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Öğretim elemanları Doç. Dr. Arzu ISPALAR ÇAHANTİMUR, Doç. Dr. Rengin BECEREN ÖZTÜRK ve Dr. Gözde KIRLI ÖZER tarafından gerçekleştirilmiştir.

Binanın inşa edilmesi mümkün olan iki alternatif parsel arasında seçim yaparken tasarım ekibi mevcut doğal çevreye minimum oranda zarar vermeyi öncelik olarak belirlemiştir. Bu bağlamda, yerleşkenin ilçe merkeziyle ilişkisini sağlayan giriş aksına cephe veren ve doğal zemini bozulmamış olan yeşil alan, öğrencilerin ve yüksekokul personelinin doğal çevre içinde zaman geçirebilecekleri bir paylaşım alanı olarak düşünülmüştür. Yerleşke sınırları içerisinde geçmiş yıllarda sera olarak kullanılıyorken ilgili eğitim programının kapanmasıyla yıllar içerisinde atıl kalmış olan köşe parsel ek binanın inşa edilmesi için tercih edilmiştir. Bu tercih ile kullanılamayan atıl durumdaki cam sera yapılarının bulunduğu ve halihazırda doğal zemini yapılandırılmış olan alan tekrar işlevsel hale getirilmiştir. Böylelikle sürdürülebilir mimari tasarım kriterleri arasında önemli bir yere sahip olan “doğal çevreye minimum ölçüde zarar verecek doğru arazi seçimi” ni destekleyen bir tutum sergilenmiştir (şekil 2 ).

Bu arazi seçimi binanın tasarım sürecinde sürdürülebilirlik kriterlerine uygunluğunu destekleyen pek çok katkı sağlamıştır. Mevcut eğitim/öğretim binasının hemen yanında bulunması, tasarlanan ek bina ile mevcut bina arasında kapalı bir geçişin sağlanmasını mümkün kılmış ve bu geçiş bir asansörle desteklenerek her iki binanın hem kendi içinde hem de aralarında engelsiz bir düşey dolaşımı mümkün kılmıştır. Binanın halihazır durumda iki anayolla sınırlı olan köşe parselde konumlanması, doğu ve güney cephelerinden doğal ışığı en yüksek oranda alabilmesini sağlarken batı yönünde yer alan mevcut bina güneş kontrolünü, kuzey yönünde bulunan mevcut idari bina ise sert rüzgarlardan korunmasını sağlamaktadır. Dört kat arasındaki düşey dolaşımı sağlayan merdivenin güneydoğu yönünde ve kat planına hakim bir şekilde konumlandırılması ve açılabilir kanatlar içeren cam giydirme cephe sisteminin önerilmesiyle iç mekanların doğal ışık ve havadan en üst seviyede yararlanması mümkün kılınmıştır. Bu ana tasarım kararları ile binanın bir yandan sürdürülebilir gelişme hedeflerine kendi bağlamı dahilinde katkıda bulunması, diğer yandan da sağlıklı iç mekanlar sunması sağlanmıştır (şekil 3),(şekil 4).

Vaziyet planı kararlarının diğer önemli bir getirisi ise öğrencilerin eğitim ve öğretim sürecinde önemli bir payı olan sosyal etkileşim ve paylaşım imkanlarını arttırmış olmasıdır. Eğitim kampüsü içinde yer alan diğer binalarla birlikte yeni inşa edilecek binanın da katkısıyla oluşacak sınırlar tüm öğrencilerin ortak açık paylaşım alanının oluşmasına imkan sağlamıştır. Üniversiteler için aidiyet duygusu çok önemlidir . Öğrenci eğitim aldığı binalarda ne kadar fazla zaman geçirir ve ne kadar kendisini onun bir parçası olarak görürse aidiyet duygusu da o kadar fazla gelişmekte, bu da hem akademik hem de sosyal gelişimini olumlu yönde etkilemektedir. Bu durum üniversite öğrencileriyle yapılan çalışmalarla da tespit edilmiştir . Mimari tasarım ekibi, tasarımı yapılan eğitim binasını öğrenci ve eğitmenlerin en verimli şekilde kullanması ve bulundukları süre boyunca mutlu olabilmelerini dikkate alarak tasarım yapmayı hedeflemiştir.

Tasarlanan bina arazinin eğimli yapısı nedeniyle iki girişe sahiptir. Bunlardan biri mevcut bina ile açık alan bağlantısını, diğeri ise yerleşkenin odağı haline gelen açık paylaşım alanına bağlantısını sağlamaktadır. Bu girişin bulunduğu kot, zemin kat olarak kabul edilerek bu katta öğrenci işleri birimi, bu birimle ilişkili olarak kurgulanan arşiv ve yaklaşık 60 kişi ve 45 kişilik iki derslik yer almaktadır. Diğer girişin yer aldığı katta 65 ve 135 kişilik iki büyük derslik bulunmaktadır. Üç farklı büyüklükteki dersliğin yer aldığı birinci kattan sonra 135 kişilik bir büyük derslik ve iki adet idari birimin yer aldığı ikinci kat ile bina sonlanmaktadır. Her katta ıslak hacim bulunmakta ve katlardaki her birim doğal ışık ve hava alabilmektedir. Merdivenin konumu ve yapısı ise hem kat hollerinin aydınlık ve havadar olmasını hem de dersliklerin doğal hava akışıyla mekanik sistemlere ihtiyaç duyulmadan havalandırılmasını mümkün kılmıştır (şekil 5). Toplamda yaklaşık 900 metrekare kapalı alana sahip binanın Keles Meslek Yüksek Okulu öğrencileri ve personeli için önemli bir kazanım olduğu düşünülmektedir.

KAYNAKLAR
URL 1 : https://uludag.edu.tr/keles (erişim; 07,12,2020)
URL 2 : http://www.keles.gov.tr/mahalli-idareler (erişim; 01,12,2020)
URL 6 : https://sdgs.un.org/goals (erişim; 07,12,2020)
URL 7 : https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/sustainable-development-goals.html (erişim; 07,12,2020)
URL 8 : https://yandex.com.tr/harita/115754/keles (erişim; 28,12,2020)
Düzenli ve diğ. 2018, KTÜ Örneğinde Şehirdışından Gelen Öğrencilerin Üniversite Kampüsüne Aidiyeti, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11/59,511-516.
Goodenow,C., 1993, The psychological sense of school membership among adolescents: Scale development and educational correlates. Psychology in the Schools, 30(1), 79-90.
Hay, R.,1998, Sense of place in developmental context. Journal of Environmental Psychology, 18(1), 5–29.
Moghisi, et. al., 2015, Place Attachment in University Students, Case Study: Shiraz University, Procedia-Social and Behavioral Sciences 170, 187-196.
Steemers, K.,2015, Architecture for Well-being and Health, Daylight and Architecture Magazine, 23. (https://velcdn.azureedge.net/media/com)
Raghavi, D.,2018, Indoor Environmentla Quality-Measures for Healthy Assured Returns, IJSRSET, 4/1, 100-104.