Sinan Solmaz: Geleceği inşa etmek için: Stratejik planlama ve dönüşüm yolculuğu

İnşaat Dünyası Dergisi Eylül-Ekim 2023 sayısında “#EtkiliProfesyoneller” bölümünde, şirket ve markaların geleceği inşa etmede ‘stratejik planlama’ ve ‘dönüşüm yolculuğu’na katkı sağlamak amacı ile sözü Marka, İş Geliştirme ve Pazarlama Danışmanı Sinan Solmaz’a verdi. Solmaz makalesinde “planlama yapmayı başaramıyorsanız, başarısızlığı planlıyorsunuz” vurgusu yapıyor.

Planlama konusunda, “planlama yapmayı başaramıyorsanız, başarısızlığı planlıyorsunuz” diye anonim bir söz vardır. Bu söz ya da deyiş tamda işletmeler (firmalar, şirketler) için söylenmiş bir sözdür. Mal ve hizmet üreten ya da bunların satış ve pazarlamasını yapan bütün işletmeler plan ve program yapmak zorunda. Orta büyüklükte işletmeler ile ulusal ve küresel alanda faaliyet gösteren işletmeler; “eğer başarısızlığı planlamıyorsalar” mutlaka “stratejik planlama” yapmak zorundalar.

Günümüz dünyasında işletmelerin çok farklı büyüklüklerde olması, farklı sektörlerde faaliyet göstermesi, işletme amaçlarının ve hedef kitlelerinin farklı olması…

Ve yine yaşanan rekabet ortamı, işletmelerin değerleri, varlıkları ve yetenekleri gibi çoklu faktörler, her işletmenin kendine özgü “stratejik planlama sürecini” ve çıktısı olan “stratejik planını” farklı oluşturur.

Stratejik planlama, işletmenin yarından sonraki yarınını, yani geleceğini şekillendirmek, belirlenen amaçlarını ve hedeflerini gerçekleştirmek için belirli bir zaman dillimi boyunca, izlenecek yolları ve yöntemleri belirlemek amacıyla yapılan bir yönetim sürecidir.

İŞLETMENİN İÇ VE DIŞ ÇEVRE ANALİZİ, STRATEJİK HEDEFLER

Stratejik planlama sürecinde, işletmenin iç ve dış çevresinin analizi yapılır.

İç çevre analizi ile işletmenin güçlü yönlerini, zayıf noktalarını, tehdit ve fırsatları değerlendirilir.

Dış çevre analizi ile ise pazar trendlerini, müşteri talep ve beklentilerini, rekabet durumunu, ekonomik ve siyasi koşulları, çevre ve diğer faktörler değerlendirilir. Böylece her iki analiz ile de “mevcut durumu” analiz eder.

Bu süreç, işletmenin “misyonunu, vizyonunu ve temel değerlerini” tanımlayarak, işletmenin misyonu ve vizyonu ile uyumlu olacak şekilde, işletmenin gelişmesi, değişmesi ve büyümesi ile birlikte, teknoloji ve altyapının sağlanması, insan kaynaklarının yetkinleştirilmesi, iş süreçlerinin iyileştirilmesi, operasyonların daha etkin ve verimli bir şekilde yönetilmesi, inovasyon, karlılık ve sürdürülebilirlik gibi “stratejik hedefleri” içerir.

TEMEL PERFORMANS ÖLÇÜTLERİ VE SÜRECİN ETKİNLİĞİ

Belirli bir zaman dilimine yayılmış, ölçülebilir, ulaşılabilir ve gerçekçi olarak belirlenen her bir “stratejik hedef” için düzenlenen “performans ölçütleri ya da göstergeleri (KPI/Key Performance Indicator)” düzenli olarak ölçülür ve izlenir. İşletme, bu göstergeleri kullanarak stratejik hedeflere ne kadar yaklaşıldığını ve performansında herhangi bir sapma olup olmadığının değerlendirmesini yaparak böylece stratejik planlama ve sürecinin etkinliğini ve başarısını ölçer.

Stratejik planlama süreci, durum analizi ile birlikte misyon, vizyon, temel değerler ve stratejik hedeflerin belirlenmesi, hedef performans göstergelerinin oluşturulması, stratejik hedef eylem planları ve iş planlarının hazırlanması, uygulanması, izlenmesi, ölçülmesi, değerlendirilmesi ve güncellenerek raporlanması gibi aşamalardan oluşur.

Her bir işletmenin misyonu, vizyonu, temel değerleri, kaynakları, pazarı, müşteri beklentileri, çevresel ve coğrafi durumu, kendine özgü gereksinimleri ve benzersiz özellikleri vardır. Bu benzersiz özellikler, işletmelerin “stratejik planlama süreç aşamalarının” birbirlerinden farklı tasarlanmasına neden olabilir. Bütün bunlarla birlikte, aşağıda belirtilen süreçler, aşamalar, genellikle stratejik planlama projelerinin temel bileşenlerini oluşturur.

STRATEJİK PLANLAMA PROJESİNİN AŞAMALARI:

• Stratejik planlama sürecinin başlatılması
• Stratejik planlama bilincinin oluşturulması ve içselleştirilmesi
• Çalışma grubunun ya da gruplarının oluşturulması
• Durum analizi
• Geleceğin tasarlanması
• Stratejik planlama süreç çıktıları, belge ve raporlama
• Stratejik planın hazırlanması
• Stratejik planın uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi
• Stratejik planın güncellemesi ve sürekli iyileşme

GELECEĞİN İNŞASINDA, STRATEJİK PLANLAMA VE DÖNÜŞÜM YOLCULUĞUNUN KAZANIMLARI

Yukarıda belirtilen işlemlerin süreç içerisinde yerine getirilmesi ile işletme geleceğinin inşasına yönelik olarak; “stratejik plan” belgesi oluşturulmuş ve dönüşüm yolculuğu başlamış olur.  Oluşturulan stratejik iş planı belgesinden ya da diğer bir adı ile “gelişim ve değişim yol haritasından” beklenenler aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

STRATEJİK İŞ PLANI YA DA GELİŞİM, DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM YOL HARİTASI:

• Organizasyonun ve departmanların amaçlarını, hedeflerini, stratejilerini ve uzun vadeli vizyonunu belirgin bir şekilde tanımlar.
• İşletme kaynaklarının etkili bir şekilde dağıtılmasını, hangi projelere ve hangi gelişim alanlarına yatırım yapılması gerektiğini belirler.
• İşletme fonksiyonlarının ve organizasyonlarının gerçek zamanlı verilerin kullanılmasına, akıl yürütülmesine ve de veri tabanlı kararların zamanında alınmasını sağlar.
• İşletme organizasyonun, çok daha verimli, etkin ve de çok daha başarılı olması için yapılması gereken değişiklikler ile iyileştirme alanlarının daha erken görülmesine ve yapılmasına yardımcı olur.
• Stratejik planın ilerlemesi sürecinde, gerçek zamanlı veri ve raporlamalardan yola çıkılarak, hangi alanlar için önleyici ve hangi alanlar için düzeltici önlemlerin alınmasının gerekliliğini ortaya çıkarır.
• Çalışanlar ve değer ortakları, birlikte sinerji yaratarak, stratejik hedeflere, iş planlarına, aksiyonlarına ve performans göstergelerine odaklanılmasını sağlar.
• Çalışan bireylerin, ekiplerin, departmanların, komitelerin, kurulların ve de tüm işletmenin kurumsal performansının ve kurum karnesinin çıkarılmasında ve değerlendirilmesinde yol gösterici olur.

Bütün bunların yanı sıra çalışanların performanslarının izlemesi, değerlendirilmesi, iyileştirilmesi, katılımı, bağlılığı ile birlikte toplumsal sorumluluk ve uzun dönem sürdürülebilirliği de destekler.

Yukarıda belirtilen stratejik planlama süreçlerinin ya da temel bileşenlerinin ardışık olarak yapılması gerekenlerin ardışık, eş anlı olarak yapılması gerekenlerin ise eş anlı olarak yapılması…

Stratejik planın, gelişen ve değişen koşullara uyum sağlayarak sürekli ve düzenli olarak kendini iyileştirmesi, geliştirmesi ve yinelemesi…

Ve de stratejik planının, özellikle de bir otomasyon sistemi içerisine alınması ve de otomasyon sitemi içerisinde, kendini yeniden gözden geçirerek, güncellemesi ise asıl istenen sonuçtur.